Süâl: Şerîat-ı Muhammediyye’de, dâru’l-harbde bayram namâzı vâcib midir, vâcib değil ise, kılınması hâlinde sahîh olur mu?
Cevâb: Hayır… Vâcib değildir.
Kılınması hâlinde, tahrîmen mekrûh bir nâfile olup, aslâ ve kat’â sahîh olmaz.!.
Zîrâ, umûmî olarak, her nev’ ibâdetin farz/vâcib olması için, bir kimsede mevcûd olmadı îcab eden şartlardan olan şu;
1- Mü’min olmak.
2- Bâliğ olmak.
Şeklindekilere ilâveten şu;
1- Şehirli olmak.
2- Sıhhatlı olmak.
3- Bayram namâzı vakti, hasta bakıcı olmamak.
4- Şeyh-i fânî olmamak.
5- Hurr olmak.
6-Erkek olmak.
7- (en az) 1 dâne gören gözü olması.
8- Yürümeğe kudreti olmak.
9- Hapis edilmiş olmamak.
10- Şedîd yağmur, çamur, kar, soğuk ve benzerlerinin mevcûd olmaması.
11– Korkunun bulunmaması.
Şeklindeki bayram namâzının vücûb şartları dâru’l-harbdeki bir kimsede mevcûd olsa bile, dâru’l-harbde;
1- Şehir: Bununla kasd olunan, en büyük câmii, bayram namâzı ile mükellef olan halkını almayacak kadar büyük ve içinde çarşı ve sokakları olmakla birlikde, işbu yerde oturup, hudûd-ı Şer’iyye’yi külliyyen tatbîk kudretine mâlik ve hudûd-ı Şer’iyye’nin (en âzından) kâhir ekseriyyetini îfâ eden bir vâlîsi/âmiri/hâkimi/müftîsi olan ve dahi şehre muttasıl veyâhûd gayr-i muttasıl, cenâze gömmek, hayvân gezdirmek, asker toplamak ve emsâli şehir ihtiyaçları için hâzırlanmış her yerdir.
2- Halîfe: Bununla kasd olunan, bayram namâzını, bi’z-zât halîfenin ve/veyâhûd emir/izin verdiği (bayram namâzı kıldırmağa ehil) kimselerin kıldırmalarıdır.
3- Vakit: Bununla kasd olunan, günesin bir mizrak boyu (12 karış) yükselmesinden itibaren zevâl vaktine kadarki müddetdir. Buna zevâl dahil degildir.
Cünki, bayram namazı kılınırken günes zevâle ererse namâz fâsid olur.
Çünki, bayram namâzı kılınırken güneş zevâle ererse namâz fâsid olur.
4-Cemâat: Bununla kasd olunan, câmide bayram namâzını kılmak
için hâzır bulunanların, en âz, bayram namâzını kıldırmak husūsunda
halîfenin emir/izin verdiği imâm hâricinde, bayram namâzını kılması
sahîh olan 3 erkek olması.
5- İzn-i âmm: Bununla kasd olunan, halîfenin, bayram namâzını kılması sahîh olan kimselere, halîfenin ve/veyâhūd bayram namâzını kıldırmak husūsunda emir/izin verdiği (bayram namâzı kıldırmağa ehil) kimselerin, bayram namâzını kıldırmak için hâzır oldukları câmilerin kapılarının açılması sūretiyle mezkûr kimselerden hiçbirini işbu câmilere girmekden aslâ ve kât’â men’ etmeyip, bi’l- akis girmelerine umûmî olarak izin vermesi olmakla birlikde men’ edenler olması hâlinde, men’ edenleri, yapmakda oldukları bu ziyâdesiyle çirkin men’ işinden, men’ etmekdir.
Şeklindeki işbu, Hanefi mezhebinin temel menbâ’ kitâblarından iktibâs edip, şerh etmek sūretiyle kayıd etdiğim bayram namâzının (hem vücûb hem de) sıhhat şartlarının 3 ve 4 numaralı olanları hâricindekiler gayr-i mevcûddur.
Ve işbu namâz, cemâat teşkil edilmek sūretiyle kılınmakdadır.
HÂŞİYE : Mezkûr 2 nev’ şartın hükmî farkı; Vücûb şartları mevcûd, sıhhat şartları ise, gayr-î mevcûd olduğu bir hâlde, (bayram namâzını) edâ sahîh olmaz.!.
Sıhhat şartları mevcûd, vücûb şartları ise, gayr-i mevcûd olduğu bir hâlde, (bayram namâzını) edâ sahîh olur.!. Şeklindedir.
